Fitts kanunu, bir kişinin bir işaretçiyi (örneğin, fare imleci) bir hedef alana hareket ettirmesi için gereken sürenin, hedefe olan mesafenin hedefin boyutuna bölünmesinin bir fonksiyonu olduğunu belirtir. Bu nedenle, mesafe ne kadar uzunsa ve hedefin boyutu ne kadar küçükse, o kadar uzun sürer.
1954’te insan motor sistemini inceleyen psikolog Paul Fitts, bir hedefe hareket etmek için gereken sürenin, hedefe olan mesafeye bağlı olduğunu, ancak boyutuyla ters orantılı olduğunu gösterdi. Onun yasasına göre, hızlı hareketler ve küçük hedefler, hız-doğruluk dengesi nedeniyle daha büyük hata oranlarına neden olur. Fitts kanununun birden fazla varyantı olmasına rağmen, hepsi bu fikri kapsar.
Fitts yasası, kullanıcı deneyimi (UX) ve kullanıcı arayüzü (UI) tasarımında yaygın olarak uygulanmaktadır. Örneğin, bu yasa, etkileşimli butonları büyük yapma (özellikle parmakla çalıştırılan mobil cihazlarda) kuralını etkilemiştir; daha küçük butonlara tıklamak daha zor ve zaman alıcıdır. Aynı şekilde, kullanıcının görev/dikkat alanı ile görevle ilgili buton arasındaki mesafe mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır.
Fitts yasasını takip ederek, sağ tıklama açılır menüsü veya kısa açılır menüler gibi standart arayüz öğeleri, bir seçeneği seçerken kullanıcının fare ile seyahat mesafesini en aza indirerek, zamanı kısaltarak ve üretkenliği artırarak, büyük bir başarı elde etti.
Fitts Kanununu Kullanıcı Arayüzü Tasarımına Uygulamak
Açılır Menüler
Menülerin imlecin bulunduğu yerde açılması, seyahat mesafesini azaltmaya yardımcı olur ve böylece daha küçük bir hareket süresi yaratır. Bunu, sağ tıklama menüleri ve açılır menüler gibi öğelerde görürsünüz.
Ekran Köşeleri
Ekran köşeleri genellikle daha kolay ulaşılabilen yerlerdir. Kullanıcının ekran köşelerine ulaşmak için çok daha az hassasiyete ihtiyacı vardır, çünkü fareyi bir köşeye doğru fırlatabilirler ve ekranın sınırlamaları, işaretçinin bittiği yeri kısıtlar. Yani, imleç ekranın kenarlarında otomatik olarak durur. Bu sebeple kullanıcı arayüz öğelerini ekran köşelerine yerleştirmek tıklamaları daha kolaylaştıracaktır.
Apple ve Windows bu sebeple başlat menülerini köşeye koymuştur. Ya da web sitelerinde tıklandığında ana sayfaya dönmeyi sağlayan logolar genellikle sol üst köşede yer alır.
Hedef Ne Kadar Büyükse Tıklamak O Kadar Kolay Olacaktır.
Dokunma veya tıklama hedefleri, kullanıcıların onları doğru bir şekilde seçmesi için yeterince büyük olmalıdır.
Kullanıcının odaklandığı alan ile tamamlaması gereken görevin olduğu buton arasındaki mesafenin Fitts kanununa göre kısa olması gerekir.
Hareketi En Aza İndir
Kullanıcıların düzenli olarak erişebilecekleri bağlantıları ve butonları arayüze dağıtmak yerine yan yana yerleştirilirse, imlecin seyahat etmesi gereken piksel sayısı azalır ve etkileşim hızlanır. Ancak, öğelerin katı bir şekilde bu formüle göre düzenlenmesi, farklı işlevsellik veya içerik sınıflarını gruplandırma ve ayırma ilkesi gibi diğer önemli tasarım ilkeleriyle çatışmaya neden olabilir. Amacı, arayüze net ve tutarlı bir yapı kazandırmanın yanı sıra keşfedilebilirliği de artırmaktır.
Fitts Kanunu Örnekleri
Sonuç
Ulaşılacak hedefin büyük olması ve bu hedefe daha kısa sürede ulaşılması etkileşim maliyetini aza indirecektir.
